Werken in ploegendienst betekent werken in onregelmatige uren. Dit kan gevolgen hebben voor de gezondheid van de werknemer. Goede afspraken hierover tussen werkgever en werknemer zijn dus van belang.
Ploegendiensten hebben nadelige effecten op lichamelijk en geestelijk welzijn. Werknemers kunnen onder meer last krijgen van concentratieverlies, slaapgebrek, hoofdpijn. Er zijn verschillende soorten ploegendiensten. Bij drie-ploegendiensten met nachtdiensten gelden strengere arbeidstijden dan overdag.
Arbeidstijdenwet
De werkgever moet zich houden aan de Arbeidstijdenwet. Onder meer de volgende regels moeten in acht worden genomen:
- Werknemers van 18 jaar en ouder mogen maximaal 12 uur per dienst en maximaal 60 uur per week werken. Per 16 weken mag er gemiddeld niet meer dan 48 uur gewerkt worden.
- Bij een drie-ploegenrooster (met nachtploeg) is de arbeidstijd per nacht maximaal 10 uur.
- Bij een drie-ploegendienst met meer dan 16 nachtdiensten in een periode van 16 weken geldt de maximale arbeidstijd van 40 uur per week. De periode van 16 weken is een voortschrijdende periode. Per 16 weken mag een werknemer maximaal 36 nachtdiensten draaien, tenzij hierover collectief andere afspraken zijn gemaakt.
- De werkgever moet in de risico-inventarisatie en -evaluatie aandacht besteden aan de risico’s van het werken in ploegendienst.
Afwijken Arbeidstijdenwet
Maximaal vijf keer per periode van 14 x 24 uur en maximaal 22 keer per periode van 52 weken mag een nachtdienst worden verlengd van 10 tot 12 uur. Dit maakt ‘doorstaan in ploegen’ mogelijk bij plotselinge uitval door ziekte; er wordt dan een halve dienst langer doorgewerkt en een collega komt een halve dienst eerder op.
Bij ploegendiensten mag de werkgever voor- of achterwaarts roterende roosters hanteren. De werkgever kan in overleg met de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging zelf de begin- en eindtijden van diensten in een ploegenrooster vaststellen.
De werkgever mag een werknemer in ploegendienst tussen twee diensten oproepbaar houden (consignatiedienst). Hiervoor gelden wel een aantal speciale regels. 11 uur voor en 14 uur na een nachtdienst is de werknemer niet oproepbaar. Een oproep en de daaruit voortvloeiende arbeid in consignatie (ploegendienst) worden niet gezien als dienst. Wel tellen de gewerkte uren mee als arbeidstijd.
Bij ploegendiensten kunnen in het weekend in collectief overleg soepeler regels worden toegepast. Zo kunnen van vrijdag 18.00 uur tot maandag 8.00 uur nachtdiensten van maximaal 12 uur worden gedraaid waarin 11 uur arbeid wordt verricht. Hierna geldt een rustperiode van 12 uur. Bij deze uitzondering heeft de werknemer recht op 26 vrije weekenden per jaar en mag hij nog maar maximaal acht 12-uurs nachtdiensten per jaar werken in de rest van de week.
Tips
- Betrek werknemers bij het tot stand komen van het werkrooster.
- Besteed voor zover mogelijk aandacht aan individueel maatwerk, bijvoorbeeld door werknemers een vaste avond in de week vrij te geven.
- Overleg met ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging over de arbeidstijden.
Bron: Arboportaal
