Toename misstanden op de arbeidsmarkt

De werkloosheid neemt af en het gaat goed met de Nederlandse economie. De arbeidsmarkt heeft mindere tijden gekend, maar het is niet allemaal hosanna. Deze positieve ontwikkelingen hebben een keerzijde: de groei van het aantal oneerlijke praktijken op de arbeidsmarkt. Dat blijkt uit het jaarverslag van de Inspectie SZW.

De Inspectie SZW zag in 2018 schijnconstructies en misstanden waarbij werkenden ernstig financieel werden benadeeld en in enkele situaties zelfs uitgebuit. ‘Er komen helaas meer klachten over onderbetaling,’ zegt Inspecteur-generaal Marc Kuipers in zijn reactie op het jaarverslag 2018. ‘Maar ook over werkgevers die zonder vergunning buitenlandse werknemers aan het werk zetten. We zien in een aantal sectoren een voortdurende zoektocht naar het goedkoper maken van arbeid.’

Veel overtredingen
Het afgelopen jaar heeft de Inspectie SZW bij meer dan de helft van de inspecties overtredingen geconstateerd op het gebied van gezond, veilig of eerlijk werk. Bij de herinspecties bleek dat, in 70 tot bijna 90 procent van de gevallen, de regels veel beter werden nageleefd.

Werknemers raken steeds vaker betrokken bij ernstige ongevallen op het werk. Het aantal meldingen van een arbeidsongeval is met vier procent gestegen 4368 in 2018. Vorig jaar vielen bij 70 arbeidsongevallen 71 dodelijke slachtoffers. Dat is een forse stijging ten opzichte van de 54 dodelijke slachtoffers die vielen bij ongevallen in 2017. De meeste van deze fatale ongelukken vonden plaats in de sectoren bouw, vervoer en opslag, handel en industrie.

Het aantal klachten dat bij de Inspectie SZW werd gemeld steeg van 7100 in 2017 naar 7633 in 2018. De klachten gaan grotendeels over oneerlijk werk zoals onderbetaling of over werknemers die niet in Nederland mogen werken, maar dat wel doen. De toenemende krapte op de arbeidsmarkt leidt tot het inhuren van meer buitenlandse arbeidskrachten en het risico op illegale arbeidsmigratie. Dat zijn juist de groepen die kwetsbaar zijn voor onderbetaling, slechte arbeidsomstandigheden en ook arbeidsuitbuiting. Mensen die bereid zijn om lange dagen te maken tegen veel te lage uurlonen. Die hoge vergoedingen betalen voor slechte leefomstandigheden.

Juridische gevolgen
In de bouw en transport heeft de Inspectie SZW onderzoek verricht naar constructies met postbus- en payrollbedrijven in het buitenland. Sociale partners konden met de uitkomsten van deze onderzoeken juridische procedures starten. Daardoor hebben ‘uitzendkrachten’ vaak alsnog het hogere cao-loon ontvangen, en zijn voor circa 2 miljoen euro schikkingen getroffen met werkgevers. In de scheepsbouw zijn 162 Roemeense werknemers schadeloos gesteld. Zij krijgen nu hetzelfde loon als hun Nederlandse collega’s.

Er waren in 2018 138 zaken in behandeling waarbij een vermoeden van arbeidsuitbuiting was. Zesentwintig zaken zijn in behandeling genomen gezamenlijk met andere partners zoals de politie en gemeenten. Voor dertien zaken is een opsporingsonderzoek voorbereid. In totaal zijn samen met partners 47 werkgevers geïnspecteerd op ernstige benadeling van werkenden. Dit ging om werkgevers in onder meer de transport en logistiek, land- en tuinbouw, horeca en detailhandel, uitzendbureaus en de bouw. Door de inzet van bestuurlijke instrumenten en het uitvoeren van strafrechtelijke onderzoeken zijn in totaal zeven criminele werkgevers gestopt.

Bron: Inspectie SZW