Een van de belangrijkste oorzaken van beroepsziekten is gevaarlijke stoffen op de werkvloer. Gemiddeld overlijden er jaarlijks 4.000 mensen als gevolg van blootstelling aan gevaarlijke stoffen tijdens hun werk. Preventie bestaat aan de ene kant uit veiligheidsmaatregelen om de kans op blootstelling zo klein mogelijk te maken. In de ontwikkeling van methoden en technieken om gevaarlijke stoffen te detecteren en zelfs mogelijk te elimineren zijn sensoren de nieuwste ontwikkeling.

De huidige meetmethoden voor blootstelling aan schadelijke stoffen op de werkvloer zijn tijdrovend en omslachtig: op bepaalde plekken wordt een aantal uren gemeten, het monster gaat naar een lab voor onderzoek en dagen later volgt de uitslag. Er is geen relatie te leggen tussen tijdstip van blootstelling, de mate waarin en de bron. Hierdoor is er geen actieve stimulans voor een effectieve aanpak.

Realtime metingen

Met de nieuwe sensor die onderzoeksinstituut TNO ontwikkelt, is op veel meer plekken te meten. De metingen zijn realtime, dus dat maakt direct ingrijpen mogelijk. Het levert tegelijkertijd een schat aan gegevens over op welke plek, door welke stof en in welke concentratie gevaarlijke situaties ontstaan.

TNO heeft een prototype van een sensor ontwikkeld die recent uitgebreid is beproefd op een bouwplaats. In eerste aanleg is de sensor gericht op het meten van het kankerverwekkende kristallijn silica, beter bekend als kwartsstof. Het is de bedoeling uiteindelijk een flexibele sensor te hebben die bruikbaar is voor een heel scala aan schadelijke stoffen in allerlei sectoren. Dan wordt duidelijk welke stof op welke plek en op welk moment gevaar oplevert.

Gebruiksvriendelijk en goedkoop

Van complexe en tijdrovende processen gaan we naar snel, gebruiksvriendelijk, goedkoop en direct meetbaar. Hiervoor combineert TNO expertises van arbeidsomstandigheden, chemie, rekenmodellen, datacommunicatie en menselijk gedrag. Het systeem bestaat ruwweg uit een cycloon die de deeltjes ter plekke opzuigt en een spectrometer die infrarood metingen doet. De gegevens worden door een pc verwerkt en naar de cloud verzonden voor verdere analyse, het geven van waarschuwingen of opslag. Daarvoor heeft TNO een speciale data-infrastructuur gebouwd.

Het systeem is in de praktijk bij een groot bouwbedrijf getest tijdens uiteenlopende werkzaamheden met kwartsstof. Het leverde veel inzichten over welke activiteiten op welke plek blootstelling aan kwartsstof veroorzaakten en in welke concentratie. Met de ervaringen en wensen van bedrijf en medewerkers kan TNO het ontwerp verder optimaliseren. TNO verwacht binnen afzienbare tijd het huidige relatief grote prototype te hebben teruggebracht tot een kleine, draagbare sensor die makkelijk op werkkleding van medewerkers is aan te brengen. Het permanent realtime meten van risico’s en gevaren op de werkplek moet een bijdrage leveren aan veilig en gezond werken in uiteenlopende sectoren.

Bron: TNO